فراتحلیلی بر روش و محتوای مقالات فصلنامه‌ علوم اجتماعی - غلامرضا لطیفی* سید محمد بساطیان**

چکیده پژوهش حاضر، نوعی فراتحلیل از دانش علوم اجتماعی در چند دهه اخیر در ایران است. اگر چه این ادعای بزرگ، نیازمند پژوهش­های وسیع نیز هست، اما پژوهشگران به اقتضای دانش و امکانات محدود خود، به بررسی مدل کوچکی در این حوزه از دانش دست زده­اند. «فصلنامه­ علوم اجتماعی» به عنوان دومین فصلنامه­ علوم اجتماعی ایران، الگوی کوچک شده­ شاکله­ علوم اجتماعی در ایران، متنی است که این پژوهش به بررسی آن به روش تحلیل محتوا پرداخته استتا نوعی امکان بازبینی از تولیدات 22 ساله­ آن در طی 58 شماره­ را فراهم نماید. در این پژوهش، تعداد 332 مقاله منتشر شده در 58 شماره­ این فصلنامه که به روش تمام­شمار انتخاب شده­اند، واحد تحلیل را شکل می­دهند. حصول اعتبار جهت مقوله­بندی مقالات و محتوای آن از طریق صوری و با مراجعه به متخصصین فن صورت گرفته و پایایی آن به روش آزمون – آزمون مجدد فراهم گردیده است. تحلیل این مقالات نشان می­دهد که به لحاظ روشی، رویکرد غالب مقالات، به سمت و سوی تحقیقات تجربی، کمی و به طور خلاصه، پوزیتیویستی گرایش دارد و روش­های تفهمی و ذهنی و انتقادی پژوهشبه دفعات کمتری مورد استفاده قرار گرفته است و نیز اگر چه موضوع نسبتاً زیادی از مقالات، مسائل داخلی است، اما یکی از مهمترین معرف­های بومی­گرایی در علوم اجتماعی یعنی نظریه­سازی، جایگاه بسیار پایینی دارد و اکثر مقالات، نوعی نظریه­آزمایی است.